المان وال پست چیست و چرا در دهه اخیر تبدیل به یکی از الزامات مهم در ساختمان سازی شده است؟

به گزارش آموزش ساختمان: وال پست‌ها از جمله المان‌های مهم در صنعت ساختمان‌سازی مدرن به شمار می‌روند و طی دهه اخیر به دلیل افزایش توجه به پایداری سازه‌ها در برابر نیروهای جانبی همچون زلزله و باد، به یک الزام جدی در آیین‌نامه‌های ساختمانی تبدیل شده‌اند. این المان‌ها به‌ویژه برای تقویت اجزای غیرسازه‌ای مانند دیوارهای جداکننده یا پرکننده به کار می‌روند و نقش مهمی در جلوگیری از آسیب‌های ناشی از نیروهای جانبی به این اجزا ایفا می‌کنند. برخلاف اجزای سازه‌ای که مستقیماً بارهای عمودی و افقی ساختمان را تحمل می‌کنند، وال پست‌ها در این بخش نقشی ندارند و وظیفه اصلی آن‌ها کنترل و تقویت اجزای غیرسازه‌ای است.

زمانی که سازه تحت تأثیر تکانش‌های ناشی از زلزله، باد یا دیگر نیروهای جانبی قرار می‌گیرد، دیوارهای غیرسازه‌ای که بخشی از سیستم باربر اصلی نیستند، به تنهایی قادر به مقاومت در برابر این نیروها نیستند. در چنین شرایطی، وال پست‌ها به کمک می‌آیند تا این دیوارها بتوانند به طور مستقل رفتار کنند، بدون آنکه نیروهای جانبی به بخش‌های اصلی سازه منتقل شود. این استقلال رفتاری باعث می‌شود تا دیوارهای غیرسازه‌ای در برابر لرزش‌ها دچار تغییر شکل یا فروپاشی نشوند و ایمنی کلی سازه حفظ شود.

وال پست‌ها معمولاً به دو شکل عمودی و افقی اجرا می‌شوند و از جنس‌های مختلفی مانند فولاد یا بتن مسلح ساخته می‌شوند. به‌طور معمول، وال پست‌ها در نقاط بحرانی دیوارها نصب می‌شوند، مانند جایی که دیوار به تیرها، ستون‌ها یا کف متصل است. این اتصال‌ها با توجه به موقعیت و نوع دیوار متفاوت است. برای مثال، وال پست عمودی بین ستون‌ها و تیرهای افقی در طول دیوار قرار می‌گیرد و وال پست افقی در محل‌های تقاطع دیوارها یا در طول دیوارهای بلند که احتمال شکست یا کمانش در آن‌ها بالاست، به کار می‌رود.

یکی از مهم‌ترین نقش‌های وال پست، توزیع یکنواخت نیروهای جانبی بر روی سطح دیوارها است. این امر باعث می‌شود که نیروهایی مانند باد یا لرزه به صورت متمرکز به یک نقطه از دیوار فشار وارد نکنند و در نتیجه دیوارها از پایداری بیشتری برخوردار باشند. در زلزله‌های شدید، اجزای غیرسازه‌ای به دلیل عدم مقاومت کافی می‌توانند خطراتی جدی برای ساکنین ایجاد کنند. وال پست‌ها با افزایش مقاومت این اجزا، این خطرات را به حداقل می‌رسانند.

در سال‌های اخیر، تغییرات اساسی در آیین‌نامه‌های ساختمانی کشورهای زلزله‌خیز مانند ایران به لزوم استفاده از وال پست‌ها تأکید ویژه‌ای داشته است. این الزامات به دلیل تجربیات حاصل از زلزله‌های گذشته و خسارات ناشی از عدم استفاده از وال پست‌ها وضع شده‌اند. با استفاده صحیح از وال پست، نه‌تنها عمر مفید دیوارهای غیرسازه‌ای افزایش می‌یابد، بلکه هزینه‌های تعمیر و نگهداری پس از وقوع حوادث طبیعی نیز کاهش می‌یابد.

در مجموع، وال پست‌ها به‌عنوان یکی از مهم‌ترین المان‌های تقویتی در ساختمان‌سازی مدرن، نقش حیاتی در حفظ پایداری و ایمنی سازه‌ها دارند. این المان‌ها با ایجاد ارتباط منطقی و اصولی بین اجزای سازه‌ای و غیرسازه‌ای، عملکرد کلی ساختمان را در برابر نیروهای جانبی بهبود می‌بخشند. با توجه به اهمیت روزافزون ایمنی در برابر زلزله‌ها و دیگر حوادث طبیعی، استفاده از وال پست‌ها به عنوان یک راهکار الزامی، جایگاه مهمی در آیین‌نامه‌های ساختمان‌سازی به خود اختصاص داده است.

نحوه اجرای وال پست‌ها

وال پست‌ها به‌عنوان یک جزء حیاتی در تقویت دیوارهای غیرسازه‌ای در ساختمان‌های مختلف، نیازمند اجرای صحیح و مطابق با استانداردهای فنی هستند. این المان‌ها به‌ویژه در دیوارهای بلوکی که از انواع مختلف بلوک مانند بلوک‌های سفالی، سیمانی، هبلکس و AAC ساخته می‌شوند، اهمیت بیشتری پیدا می‌کنند. بر اساس پیوست ششم استاندارد ۲۸۰۰، استفاده از وال پست برای تمامی این دیوارها الزامی است. این المان‌ها به‌منظور تقویت دیوارها در برابر نیروهای جانبی و افزایش پایداری سازه‌ها به کار می‌روند.

نصب وال پست‌ها در دیوارهای بلوکی

در دیوارهای بلوکی، استفاده از وال پست‌ها می‌تواند به‌صورت U شکل در طرفین دیوار و در بالای دیوار میان دیوار و تیر فوقانی سازه انجام شود. این وال پست‌ها می‌توانند به‌صورت منقطع یا پیوسته طراحی شوند. انتخاب نوع طراحی بستگی به نیازهای سازه و تحلیل‌های مهندسی دارد. در اینجا، مهم است که از نبشی‌های سرتاسری در کنار ستون‌ها با احتیاط استفاده شود، زیرا این نبشی‌ها می‌توانند موجب افزایش سختی سازه شوند که ممکن است مطابق با محاسبات طراحی نباشد. همچنین، نبشی‌ها به دلیل سختی ذاتی خود ممکن است در برابر نیروهای جانبی دچار کمانش شوند. استاندارد ۲۸۰۰ به‌ویژه در مورد سازه‌های بیمارستانی به استفاده از نبشی‌های سرتاسری اشاره کرده است، که این نبشی‌ها در پایین به کف و در بالا به تیر فوقانی متصل نمی‌شوند. به‌طور کلی، استفاده از نبشی‌های سرتاسری ممکن است تغییرات زیادی در طراحی ایجاد کند و بهتر است با ملاحظه و احتیاط انجام شود. در اکثر موارد، استفاده از وال پست‌های منقطع یا نبشی‌های منقطع ترجیح داده می‌شود.

اتصالات وال پست‌ها

معمولاً در دو طرف دیوار، فاصله بین هر دو وال پست منقطع حدود یک متر است و در بالای دیوار، بین دیوار و تیر فوقانی، از وال پست‌های منقطع با فاصله ۲۰ سانتی‌متر استفاده می‌شود. عرض وال پست‌های منقطع باید به‌گونه‌ای در نظر گرفته شود که بال‌های آن‌ها در دو طرف دیوار قرار گیرند. اتصالات وال پست‌ها به سازه اصلی در ساختمان‌های بتنی با استفاده از رول بولت و در اسکلت‌های فلزی با جوشکاری انجام می‌شود. فاصله بین وال پست‌ها و دیوار، چه در طرفین و چه در بالای دیوار، باید با مواد ارتجاع‌پذیر مانند پشم سنگ ضد رطوبت یا یونولیت پر شود. ضخامت این ماده ارتجاع‌پذیر باید مطابق با میزان درز انقطاع مناسب باشد.

ملاحظات در اتصالات

در اجرای سیستم وال پست، باید از اتصالات در نواحی حساس سازه‌ای اجتناب کرد. برای مثال، وادارهای عمودی نباید در ناحیه حفاظت‌شده تیر به تیر متصل شوند. این موضوع به‌طور صریح در آیین‌نامه‌ها بیان شده است و اتصال وادار در ناحیه حفاظت‌شده تیر می‌تواند استحکام سازه را در زمان اعمال نیروهای جانبی کاهش دهد. به‌طور تقریبی، طول ناحیه حفاظت‌شده تیر از لبه ستون حدود دو برابر ارتفاع تیر است. بنابراین، باید اطمینان حاصل کرد که در این محدوده اتصال واداری به تیر متصل نشود.

استفاده از میلگردهای بستر و بست‌های فولادی

در دیوارهای بلوکی، علاوه بر وال پست‌ها، باید از میلگردهای بستر یا بست‌های فولادی نیز استفاده شود. میلگردهای بستر، مفتول‌های فولادی هستند که به‌صورت مورب یا نردبانی طراحی می‌شوند و در دیوارهایی که با ملات ماسه سیمان ساخته می‌شوند، بین رج‌های بلوک‌ها قرار می‌گیرند. برای ساختمان‌های معمولی، معمولاً یک رج در میان از میلگردهای بستر استفاده می‌شود و مفتول‌های دو انتهایی میلگردهای بستر به سوراخ‌های لوبیایی روی وال پست‌ها قلاب می‌شوند. این سوراخ‌ها به‌منظور ایجاد آزادی حرکتی برای دیوارها در برابر نیروهای جانبی طراحی شده‌اند.

بست‌های فولادی که به‌عنوان بست‌های دوخت نیز شناخته می‌شوند، برای دیوارهایی که با ملات بستر نازک یا چسب‌های پلی یورتان ساخته می‌شوند، استفاده می‌شوند. این بست‌ها روی هر دو بلوک قرار گرفته و به‌وسیله پیچ محکم می‌شوند. بست‌های فولادی به‌ویژه برای دیوارهای ساخته‌شده از بلوک‌های هبلکس و AAC مورد استفاده قرار می‌گیرند.

توصیه می‌شود که در رج بالایی دیوار، از میلگرد بستر یا بست فولادی استفاده شود تا از حرکات خارج صفحه انتهای بالایی دیوار در زمان اعمال نیروهای جانبی جلوگیری شود. مطابق مبحث هشتم مقررات ملی ساختمان، میلگردهای بستر و بست‌های فولادی باید از جنس فولاد ضد زنگ، فولاد گالوانیزه یا میلگرد آجدار سرد نورد شده ساخته شوند. استفاده از این المان‌ها تأثیر مثبت زیادی در مهار دیوارها در راستای خارج صفحه دارد.

نحوه خرید و قیت وال پست ها

وال پست ها به عنوان یک المان فلزی در سازه‌ها شناخته می‌شوند. در تولید این المان می‌توان از فولاد گالوانیزه و استیل استفاده کرد اما عمدتاً استفاده از فولاد گالوانیزه به خصوص در کشور ما رایج است و به ندرت استفاده از متریال دیگر را شاهد هستیم. پس قیمت آهن اساسی‌ترین نقش را قیمت‌دهی وال پست دارد. علاوه بر آن نوع ساخت، ضخامت ورق، ابعاد و طراحی، حجم سفارش و هزینه‌های حمل نیز در قیمت کلی تاثیر فراوان دارد. نکته‌ای که بسیار اهمیت دارد این است که در خرید این المان باید توجه بسیار زیادی در انتخاب تولیدکننده و تامین‌کننده داشت. چرا که علاوه بر کیفیت، قیمت مطمئن نیز بستگی مستقیم به آن دارد.

نتیجه‌گیری

در دهه‌های اخیر، وال پست‌ها به‌عنوان یک عنصر حیاتی در تقویت دیوارهای غیرسازه‌ای و بهبود پایداری کلی سازه‌ها در برابر نیروهای جانبی نظیر زلزله و باد، به یک الزام جدی در صنعت ساختمان‌سازی تبدیل شده‌اند. این المان‌ها نقش مهمی در جلوگیری از آسیب‌های ناشی از نیروهای جانبی به دیوارهای غیرسازه‌ای ایفا می‌کنند و به‌ویژه در حفظ امنیت و عملکرد سازه‌ها ضروری هستند.

وال پست‌ها به‌طور مؤثر به دیوارهای غیرسازه‌ای کمک می‌کنند تا در برابر نیروهای جانبی مقاومت کرده و از تغییر شکل یا فروپاشی جلوگیری کنند. استفاده از این المان‌ها به‌ویژه در مناطق زلزله‌خیز و در شرایطی که دیوارها تحت تأثیر نیروهای باد قرار می‌گیرند، اهمیت ویژه‌ای دارد. عدم استفاده صحیح از وال پست‌ها می‌تواند منجر به مشکلات جدی در عملکرد سازه و افزایش هزینه‌های تعمیر و نگهداری پس از وقوع حوادث طبیعی شود.

استانداردها و آیین‌نامه‌های مدرن به‌صراحت استفاده از وال پست‌ها را برای تمامی دیوارهای غیرسازه‌ای، از جمله دیوارهای بلوکی و سایر انواع دیوارها، الزامی کرده‌اند. این الزامات بر اساس تحلیل‌های دقیق و تجربیات حاصل از حوادث طبیعی تدوین شده‌اند و نشان‌دهنده اهمیت کلیدی وال پست‌ها در بهبود ایمنی سازه‌ها هستند.

در نتیجه، استفاده صحیح از وال پست‌ها به‌عنوان یک راهکار الزامی، نه‌تنها به افزایش عمر مفید دیوارهای غیرسازه‌ای کمک می‌کند بلکه ایمنی کلی سازه‌ها را نیز بهبود می‌بخشد. توجه به این المان و پیاده‌سازی آن در طراحی و ساخت سازه‌ها، به‌ویژه در مناطق مستعد زلزله و تحت تأثیر نیروهای جانبی، از اهمیت بالایی برخوردار است و نقش کلیدی در کاهش آسیب‌ها و حفظ ایمنی سازه‌ها ایفا می‌کند.

منبع: همه چیز درباره المان وال پست

کپی این مقاله با منبع آموزش ساختمان بلامانع است